Udhëheqësit evropianë ranë dakord të hapnin bisedimet e anëtarësimit në BE me Ukrainën, një lëvizje kjo e interpretuar si një “fitore” nga presidenti i vendit Volodymyr Zelensky.
Por pavarësisht dritës jeshile, grupi rajonal nuk ishte në gjendje të kalonte një paketë thelbësore ndihme për Kievin pasi Hungaria e bllokoi. Charles Michel, Presidenti i Këshillit të BE-së, njoftoi të enjten X se do të “hapte negociatat e pranimit me Ukrainën dhe Moldavinë” dhe i kishte dhënë Gjeorgjisë statusin e kandidatit.
Lajmi u mirëprit menjëherë nga udhëheqësi ukrainas, populli i të cilit po lufton me një pushtim shkatërrues rus që nga shkurti i vitit 2022.
“Kjo është një fitore për Ukrainën. Një fitore për të gjithë Evropën. Një fitore që motivon, frymëzon dhe forcon,” postoi Zelensky në X pas njoftimit.
Njoftimi nga Këshilli Evropian vjen gati dy vjet pasi blloku pranoi Ukrainën si shtet kandidat, megjithëse Ukraina ka pasur ambicie për t’u bashkuar me BE për më shumë se një dekadë.
Ai i dërgon një mesazh të fortë presidentit rus Vladimir Putin pas shqetësimeve se Perëndimi kishte humbur interesin për të mbështetur Kievin në luftën e tij kundër forcave pushtuese të Moskës.
Megjithatë, liderët evropianë nuk ishin në gjendje të nënshkruanin një paketë ndihme financiare prej shumë miliardë dollarësh për Ukrainën, pasi Hungaria ishte vendi i vetëm që shprehu kundërshtimin, sipas kryeministrit holandez Mark Rutte.
Rutte tha se ishte rënë dakord që bisedimet për financimin të rifillonin në fillim të vitit 2024 dhe se “duke pasur parasysh gjendjen e lojës në bisedime, kam mjaft besim se mund të arrijmë në një përparim në fillim të vitit të ardhshëm”. Por ai shtoi se kjo nuk ishte “një garanci”.
Rutte tha se nga 27 vende anëtare të BE-së, 26 ranë dakord për financimin e Ukrainës, por se “Viktor Orban, Hungari, nuk është ende në gjendje ta bëjë këtë.”
“Ky është një rezultat i mirë. Kemi ende pak kohë. Ukraina nuk është pa para në dy javët e ardhshme. Pra, ne e kemi atë kohë dhe mendoj se mund të arrijmë atje”, shtoi Rutte.
Orban dhe qeveria e tij kanë qenë gjithmonë aleati më i afërt i Kremlinit brenda bllokut evropian.
Sipas Reuters, marrëveshja e financimit është me vlerë 50 miliardë euro (55 miliardë dollarë).
Ndërsa ekspertët paralajmërojnë se disa pengesa themelore ende qëndrojnë në rrugën e anëtarësimit të Ukrainës në bllok, vendimi i së enjtes megjithatë u përshëndet si një moment historik nga udhëheqës të ndryshëm evropianë.
Presidentja e Komisionit Evropian, Ursula von der Leyen, e quajti vendimin “strategjik” dhe “një ditë që do të mbetet e gdhendur në historinë” e Bashkimit Evropian.
Dhe kancelari gjerman Olaf Scholz shkroi në X se “është e qartë se këto vende i përkasin familjes evropiane”.
Në bisedimet e pranimit pati një notë mosmarrëveshjeje, edhe një herë nga lideri i Hungarisë Orban, i cili sugjeroi se vendi i tij ishte në kundërshtim me vendimin dhe që ishte marrë nga 26 vendet e tjera të bllokut 27-anëtarësh.
Në fillim të kësaj jave, Orban pohoi se Ukraina duhet ende të plotësonte tre nga shtatë kushtet e nevojshme për bisedimet e pranimit dhe, për rrjedhojë, tha se nuk kishte asnjë arsye aktuale për të negociuar anëtarësimin në BE për Ukrainën.
Orban të enjten e quajti njoftimin se Ukraina po fillonte negociatat e pranimit “një vendim krejtësisht të pakuptimtë, irracional dhe të pasaktë”, duke shtuar se vendi i tij “nuk mori pjesë në vendim sot”.
Pengesat mbeten
Pavarësisht rëndësisë politike të masës, Kievi ende përballet me një sërë pengesash në përpjekjen e tij për t’u bashkuar me BE. Ukraina nuk do të lejohet të anashkalojë procesin që duhet të kalojnë të gjitha vendet përpara se të anëtarësohen në BE dhe në përgjithësi, mund të kalojë ende një dekadë derisa Ukraina të anëtarësohet në BE dhe të mund të gëzojë përfitimet e anëtarësimit të plotë.
Ukraina ka të ngjarë të ketë ende nevojë të plotësojë kushtet e Kritereve të Kopenhagës – një treshe e paqartë e kërkesave që BE-ja duhet të përmbushë janë përmbushur – përpara se të kalojë në fazën tjetër të negociatave.
Kriteret fokusohen në nëse një vend kandidat ka apo jo një ekonomi funksionale të tregut të lirë, nëse institucionet e vendit janë të përshtatshme për të mbështetur vlerat evropiane si të drejtat e njeriut dhe interpretimi i BE-së për shtetin e së drejtës, dhe nëse vendi funksionon si demokraci gjithëpërfshirëse.
Të gjitha këto gjëra janë të vështira për t’u vërtetuar për çdo vend, aq më pak për një shtet aktualisht nën pushtim dhe në gjendje lufte. Nëse Ukraina mund të përmbushë kriteret e Kopenhagës, zyrtarët e BE-së dhe të Ukrainës mund të fillojnë negociatat sipas 35 kapitujve të Acquis, të cilat parashtrojnë kushtet e pranimit.
Të gjithë kapitujt e negociatave duhet të mbyllen plotësisht, të nënshkruhen nga çdo shtet anëtar i BE-së dhe më pas të ratifikohen nga parlamenti i BE-së.